Lütfi Paşa

Hayatı[değiştir]

Damat Çelebi Lütfi Paşa hayatını, ayrıntılı tarihler vermeden yazdığı "Asafname" adlı kitabında yazmıştır.

Nerede doğduğu ve nereli olduğu bilinmemektedir. Fakat Arnavut asıllı olduğu rivayet edilmektedir. ^[1][2]Avlonya civarından devşirme olarak getirilmiş ve Enderun'da eğitim görmüştür. Çıkma ile çuhadar görevi verilmiştir. 1512'de Yavuz Sultan Selim'in tahta geçtikten sonra müteferrika olarak saraydan dış göreve çıkmıştır. Daha sonra sırasıyla çeşnigirbaşı,kapıcıbaşı ve miralemlik görevlerinde bulunmuştur ^[2].

1522'de Aydın sancakbeyi olarak tayin edilmiştir. Sonra Yanya sancakbeyliğine nakledilmiştir. Bu görevde iken kendi sancak askeri başında 1529'da I. Viyana Kuşatması'na katılmıştır. 1529'da Şam beylerbeyi olmuş aynı yıl sonu bu görevden azledilmiştir. 1531'de ikinci defa Şam beylerbeyi; 1533'de ise Karaman Beylerbeyi olmuştur. Karaman Beylerbeyi olarak Irakeyn Seferi'nde başarılı hizmetlerde bulunmuştur. 1534'de kubbe vezirliği görevi verilmiştir. Aynı zamanda Anadolu Beylerbeyliği görevi verilmiştir. Buradan 1536'da Rumeli Beylerbeyliği'ne tayin edilmiştir. 1534'de Üçüncü vezirliğe terfi ettirilmiştir. 1537 Barbaros Hayrettin Paşa ile beraber donanma serdari olarak Akdeniz'e sefere çıkmıştır. Bu seferde donanma önce İtalya sahillerini vurmuştur. Bu arada Venedik'lilere gönderilen elçiyi Venedikliler esir olarak muamele etmişler ve bunun üzerine, Osmanlı devleti Venediklilere savaş açmıştır. Donanma ile birlikte Korfu adasının kuşatılmasına karar verilmiş ve Lütfi Paşa Korfu Seferi serdari tayin edilmiştir. İki hafta kadar devam eden Korfu kuşatmasından sonra Lütfi Paşa'nın zafer beklentisi mesajları göndermesine rağmen padişahın emriyle kuşatma kaldırılmıştır. Lütfi Paşa da İstanbul'a geri çağırılmıştır. Bir müddet sonra 1538'de ikinci vezirliğe tayin edilmiş ve Boğdan seferine katılmıştır ^[2].

Genç yaştan itibaren devlet görevine gelen Çelebi Lütfi Paşa aynı zamanda I. Selim'in kızı ve Kanuni'nin kız kardeşi olan Şah Sultan'la kısa süren bir evlilik yaparak saraya damat da olmuştur.

13 Temmuz 1539'da Ayas Mehmet Paşa'nın vebadan vefatı üzerine sadrazam görevine getirilmiştir. Lütfi Paşa bu görevde iki yıl kalmıştır. Nisan 1541'de başkentte çok ilginç bir sadrazam tedbiri dedikodusu yayılmıştır. Bu söylentiye göre Sadrazam Lütfi Paşa fuhuş yapan bir kadının cinsiyet organını üstra ile oydurtup onu idam ettirmişti. Bu dedikoduları duyan karısı padişahın kızkardeşi Şah Sultan kocasına

Kangi vezir zamanında bu yüzden keşf-i avret kılınmıştır ki senin asrinda vaki ola?"

diyerek ayıplamış. Bunun üzerine Lütfi Paşa tarafından tokatlamıştı. Bu nedenle cariyeleri ve harem ağaları sadrazamı tartaklanmıştı ^[3].

Nisan 1541'de olan bu olayı öğrenen padişah Lüfi Paşa'yı sadrazamlıktan azletmiş ve yerine Hadım Süleyman Paşa sadrazam olarak göreve getirmiştir.

Lütfi Paşa bundan sonra eşi Şah Sultan'dan boşanmış saray akrabalığı sona ermiştir. Azledildikten sonra da Lütfi Paşa, 200.000 akçe has ile Dimetoka'ya sürülmüştür. Lütfi Paşa 1542'de affedilip Hicaz'a hacca gitmiştir. Hac dönüşünde Dimetoka'daki çiftliğine çekilmiş ve daha çok eser telifiyle meşgul olmuştur. Bu Dimetoka'daki emeklilik hayatı 20 yıl kadar sürmüştür.^[2]

27 Mart 1564 de çiftliğinde vefat etmiştir. Cenazesi Yenikapı'da defnolunmuştur.^[1]

Değerlendirme[değiştir]

Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirilmektedir.^[1]

Öfkeli ve sertti. Nahiv, sarf ve fıkıhda bilgili olup ilminde mağrurdu. Tavrı laubali (idi).

Günümüz Osmanlı kişileri hakkında önemli bir biyografi eserinde ise şu değerlendirilme yapılmıştır:^[2]

Osmanlı haberleşme, ulak sistemi ile ilgili olarak yeni düzenlemeler yapmış ve aksaklıkları gidermeye çalışmıştır. Maliyede özellikle israftan kaçınılmasına yönelik uygulamalar başlatmış(tır)... Devlet politikasinda akılcıliığı ön plana alarak denizlere özel önem vermiş(tir).. Bu arada Venediklilerle bir sulh akdetmiştir.

Eserleri[değiştir]

Sadarete geçer geçmez henüz tanınmayan Mimar Sinan'ı saraya takdim etmiş, böylece mimaride bir dönemin başlangıcına vesile olmuştur.

Lütfi Paşa'nın yirmiyi aşan eserlerinin çoğu dini konularda, iki tanesi ise tarihle ilgilidir. ^[2]

• En çok bilinen eseri, Tevarih-i Ali Osman olup, Osmanlı devletinin kuruluşundan 1553'e kadar olan dönemi anlatır. ^[4]
• Asafname ise Lütfi Paşa'nın en tanınmış eseri olup, hayat hikayesini ayrıntılı tarihler vermeden, ihtiva eder. Siyasetname türündeki bu eser devlet idaresi, mesleğine ait tespitler ve bilgiler ihtiva eder. ^[5]
• "Halisil Ümme Marifeti-l eimme" adlı eseri Arapça yazılmıştır. Bu eserin ana teması Osmanlı sultanlarının halifeliklerini meşruiyetidir. Bu nedenle kurum olarak halifeliği ele almıştır. Bu kurumun "Kureyşli" olma sorunu üzerinde durmuştur. Bu niteliğin "şer-i saadet"'e ait bir şart olduğunu kabul etmiş; ama halifelik için diğer şartların da bulunması gereğine işaret etmiştir. Osmanlı sultanlarının bu diğer şartları taşıdıkları için halifeliklerinin meşru olduğu sonucuna varmıştır. Bu inceleme Osmanlı politika edebiyatında halifelik kurumunu ele alan ilk eser olduğu için çok önemlidir.

  Damat Çelebi Lütfi Paşa
  Osmanlı Sadrazamı
  Görev süresi 13 Temmuz 1539 – Nisan 1541
  Yerine geldiği	Ayas Mehmed Paşa
  Yerine gelen	Hadım Süleyman Paşa
  Kişi bilgileri
  Ölüm	27 Mart 1564 Dimetoka